Δελτίο Τύπου 444/ 17.10.2025
Μετά τις ιστορικές αναγνωρίσεις της Romuva (Λιθουανία) και της Dievturība (Λετονία), διανοίγονται νέοι ορίζοντες και για την Ελληνική Εθνική Θρησκεία & Παράδοση.
Μία νέα ευχάριστη και εξόχως ενθαρρυντική εξέλιξη έρχεται από τις χώρες της Βαλτικής, ενός γεωγραφικού τόπου που κατοικείται από εκείνα τα υπερήφανα έθνη τα οποία αντιστάθηκαν έως τον 15ο αιώνα στον βίαιο εκχριστιανισμό τους, ενώ κατόρθωσαν να διατηρήσουν την εθνική προχριστιανική τους παράδοση ζώσα & ισχυρή έως τις μέρες μας.
Μετά την περσινή (Δεκέμβριος 2024) αναγνώριση της Romuva (εθνική θρησκεία της Λιθουανίας), ως «θρησκευτική κοινότητα» (Religious Community /Association), από το Κοινοβούλιο (Seimas) της χώρας κατόπιν πολυετών αγώνων, έρχεται τώρα η σειρά της γειτονικής Λετονίας να αναγνωρίσει τη Dievturība[1] (την σύγχρονη συνέχεια της αρχέγονης λετονικής αυτόχθονης εθνικής θρησκείας), ως «μακραίωνη παραδοσιακή θρησκεία του έθνους της Λετονίας».
Συγκεκριμένα, στις 9 Οκτωβρίου 2025 το Κοινοβούλιο της Λετονίας (Saeima) ενέκρινε το Νόμο περί της Latvijas Dievturu sadraudze (με 63 ψήφους υπέρ, 7 κατά και 2 αποχές).
Πρόκειται για τον πρώτο νόμο στην Ευρωπαϊκή Ένωση που αναγνωρίζει επίσημα μια εθνική θρησκευτική ένωση, επιβεβαιώνοντας ρητά τoν παραδοσιακό της χαρακτήρα (και κατ’ επέκταση όλων των εθνικών θρησκειών):
«Η Dievturība, ως παραδοσιακή θρησκεία στη Λετονία, και η Sadraudze που την εκπροσωπεί, έχουν διατηρήσει μακραίωνη παρουσία στη χώρα, παραμένει πιστή στις πνευματικές και ηθικές αξίες, καλλιεργεί τη Λετονική γλώσσα και τις παραδόσεις και διαφυλάσσει την πνευματική κληρονομιά του έθνους» (Άρθρο 2.2).
Ο νόμος παρέχει στη Sadraudze πλήρη νομική προσωπικότητα, προστατεύει την ονομασία, τους ιερούς τόπους, τα ιερά αντικείμενα & τα τελετουργικά σκεύη, και κατοχυρώνει το δικαίωμα αυτοδιοίκησης βάσει του καταστατικού της (Άρθρα 3–5). Τα βασικά δικαιώματα που προκύπτουν περιλαμβάνουν:
• Τέλεση νόμιμων γάμων (με ισχύ Πολιτικού Δικαίου, Άρθρο 6),
• Πνευματική φροντίδα σε στρατιωτικά, ιατρικά και σωφρονιστικά ιδρύματα (Άρθρα 7-8),
• Εκπαίδευση και κατάρτιση ιερέων και προσωπικού (Άρθρο 10).
Η Sadraudze δύναται να διατηρεί επίσημο Μητρώο Ιερέων κατατεθειμένο στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, που να είναι προσβάσιμο στο κοινό (Άρθρο 11) και να ιδρύει εκπαιδευτικά ιδρύματα (με δικαίωμα καθορισμού του προγράμματος σπουδών) για την εκπαίδευση ιερέων ή άλλου προσωπικού που προορίζεται για την άσκηση θρησκευτικών καθηκόντων & υπηρεσιών.
Οι συνέπειες αυτής της αναγνώρισης είναι πολύ σημαντικές γιατί περιλαμβάνουν πολλές διαστάσεις, όπως νομικές, θρησκευτικές, πολιτικές και πολιτισμικές.
Για πρώτη φορά στην ΕΕ, δύο εθνικές προχριστιανικές θρησκευτικές παραδόσεις αποκτούν καθεστώς νομικά ισότιμης θρησκείας με τις κυρίαρχες οικουμενικές μονοθεϊστικές, κάτι που αποτελεί σταθμό μεγάλης σημασίας στην ευρωπαϊκή ιστορία, τόσο για την πολιτισμική και πνευματική αυτογνωσία της ηπείρου όσο και για τον προσανατολισμό του μέλλοντός της.
Αυτή η εξέλιξη, υπερβαίνοντας κατά πολύ τον τοπικό της χαρακτήρα, σηματοδοτεί την αναβάθμιση της επανεμφάνισης του ευρωπαϊκού πνεύματος στην αυθεντική του πολυμορφία. Οι εθνικές θρησκείες & παραδόσεις, τα αρχαία έθιμα, οι τελετές, τα ιερά και οι κοσμοαντιλήψεις των λαών της Ευρώπης επανακτούν σταδιακά το δικαίωμά τους να υπάρχουν ελεύθερα, ισότιμα και με αξιοπρέπεια εντός του σύγχρονου κράτους δικαίου.
Κατά συνέπεια διανοίγονται νέες προοπτικές προσδοκιών και δυνατοτήτων και για την Ελληνική Εθνική Θρησκεία. Γιατί η σύγχρονη Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίζει να αγνοεί την εθνική προχριστιανική θρησκεία και πνευματική της κληρονομιά, ενώ αναγνωρίζεται διεθνώς ως το λίκνο και η πατρίδα της ευρωπαϊκής σκέψης & της κλασικής παράδοσης, εφόσον μέσω της Αναγέννησης & του Διαφωτισμού ενέπνευσε ολόκληρο το οικοδόμημα του σύγχρονου «δυτικού πολιτισμού».
Η πλήρης αναγνώριση των εθνικών θρησκειών στις χώρες της Βαλτικής αποδεικνύει ότι ο δρόμος για θεσμική ισοτιμία είναι όχι μόνο εφικτός αλλά και νόμιμα θεμελιωμένος εντός του πλαισίου της ευρωπαϊκής νομοθεσίας περί θρησκευτικής ελευθερίας και πολιτιστικής πολυμορφίας.
Η Romuva και η Dievturība δεν επανήλθαν στο προσκήνιο για να επιστρέψουν στο παρελθόν, αλλά για να αναδείξουν το παρόν μέσα από την παράδοση και τη σοφία των προγόνων τους. Το ίδιο ισχύει και για τον ελληνικό εθνισμό, τα «ελληνικά εθνικά ειωθότα και νομιζόμενα», τους εθνικούς θεούς, τις Αρετές, την Ελευθεροπρέπεια & τη Φυσιολατρία των προγόνων μας, που δεν νοούνται ως στείρα προγονολατρία, αναχρονισμός, ή απόπειρα φωτογραφικής επαναφοράς ενός μακρινού παρελθόντος, αλλά μια ζώσα συνεχής παράδοση, η σύγχρονη φωνή της πνευματικής αναγέννησης ενός κόσμου ελευθερίας, αυτοθέσμισης και οικολογίας. Σε μια Ευρώπη, που λόγω της πολυεπίπεδης χρεοκοπίας του «εφηρμοσμένου μονοθεϊσμού» αναζητεί ξανά τις ρίζες και το νόημά της, οι εθνικές θρησκείες & παραδόσεις δεν αποτελούν πλέον περιθωριακή έκφραση ενός εκκεντρικού ρομαντισμού, αλλά ένα ζωντανό κομμάτι του σύγχρονου Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και μία ορατή διέξοδο στα αδιέξοδα της διαφαινόμενης βαρβαρότητας.
Επιπλέον, η αναγνώριση της Romuva και της Dievturība αποδεικνύει πως ο έμπρακτος θεσμικός σεβασμός προς τις αυτόχθονες θρησκευτικές παραδόσεις όχι μόνον δεν διχάζει και δεν απειλεί κανέναν, αλλά αντιθέτως, ενισχύει την κοινωνική συνοχή, την εθνική αυτογνωσία, την πολιτισμική αυτοπεποίθηση και τη δημοκρατική ανεκτικότητα. Είναι μια νίκη του πνεύματος & της μνήμης απέναντι στην ύβρη & τη λήθη, μια υπενθύμιση ότι η Ευρώπη δεν γεννήθηκε στις ερήμους της Ανατολής, αλλά στους ιερούς τόπους, στα δάση και στις ακτές της ίδιας της ηπείρου.
Στο εξής, η Ελληνική Εθνική Θρησκεία και οι συναφείς ευρωπαϊκές εθνικές παραδόσεις έχουν κάθε λόγο να αισιοδοξούν. Οι εξελίξεις αυτές μπορούν να γίνουν πρότυπο διεκδίκησης ισότιμης μεταχείρισης (τόσο στην Ελλάδα, όσο και στις άλλες χώρες της Ε.Ε.) στο πλαίσιο του Συντάγματος και των Διεθνών Συνθηκών, αλλά και πυρήνας μιας ευρύτερης πολιτισμικής αναγέννησης, που θα ενώσει τους ευρωπαϊκούς λαούς με σεβασμό στην ποικιλία των ριζών τους, όπως με σαφήνεια διατυπώθηκε κατά τις εργασίες του 19ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου των Εθνικών Θρησκειών (ECER) στις αρχές του τρέχοντος Οκτωβρίου στην πόλη των Αθηνών.
Γιατί η Ιστορία γράφεται και πάλι από εκείνους που θυμούνται, σέβονται και τηρούν τις εθνικές πατρογονικές παραδόσεις τους.
Και τώρα, ύστερα από αιώνες επιθετικής μισαλλοδοξίας, δισταγμού & σιωπής, οι φωνές των αρχαίων αυτοχθόνων εθνών της Ευρώπης ακούγονται ξανά, όχι ως η ηχώ ενός ένδοξου παρελθόντος που ανήκει στα μουσεία, αλλά ως μια δυναμική υπόσχεση για το μέλλον.
[1] Ο όρος Dievturība [ˈdi͡æ̠vtu̞riːbɑ̟] αποτελείται από το Dievs «Λετονός Θεός», turēt «κουβαλάω, φυλάω» και -ība, μία κατάληξη που σχηματίζει ένα αφηρημένο ουσιαστικό - ενώ ο όρος Dievturi [ˈdi͡æ̠vtu̞ri] δηλώνει τους συντρόφους της Dievturība (βλ. ελληνική συγγενική θεοφορία). Uģis Nastevičs (2025). Περί της Dievturība. ΩΚΥΡΡΟΟΝ, τ.2, σ. 116-156.
TΗΕ ETHNIC RELIGIONS AND TRADITIONS RETURN TO EUROPE
Press Release 444/17.10.«2025»
Following the historic recognitions of Romuva (Lithuania) and Dievturība (Latvia), new
horizons open also for the Hellenic Ethnic Religion and Tradition.
A new and profoundly encouraging development comes from the Baltic countries — a region
inhabited by proud nations that resisted Christianization until the 15th century, preserving
their pre-Christian ethnic traditions alive and strong to this very day.
After last year’s (December 2024) official recognition of Romuva — the ethnic religion of
Lithuania — as a “Religious Community / Association” by the country’s Parliament (Seimas),
following decades of efforts, it is now the turn of neighboring Latvia to recognize Dievturība[1] (the contemporary continuation of the ancient Latvian indigenous ethnic faith) as a “longstanding traditional religion of the Latvian nation.”
Specifically, on October 9, 2025, the Parliament of Latvia (Saeima) adopted the Law of the
Latvijas Dievturu sadraudze with 63 votes in favor, 7 against, and 2 abstentions.
This is the first law within the European Union to officially recognize a ethnic religious
association, explicitly affirming its traditional character (and, by extension, that of all national
faiths):
“Dievturība, as a traditional religion in Latvia, and the Sadraudze that represents it, have
maintained a long-standing presence in the country, remain faithful to spiritual and moral
values, cultivate the Latvian language and traditions, and safeguard the spiritual heritage of
the nation.” (Article 2.2)
The Law grants the Sadraudze full legal personality; protects its name, sacred sites, ritual
objects, and ceremonial items; and guarantees the right of self-governance according to its
own statutes (Articles 3–5).
The main rights conferred include:
• The performance of legally valid marriages (Article 6);
• Spiritual care within military, medical, and correctional institutions (Articles 7–8);
• Education and training of clergy and religious personnel (Article 10).
The Sadraudze is authorized to maintain an official Register of Priests filed with the Ministry
of Justice, accessible to the public (Article 11), and to establish educational institutions (with
autonomy over their curricula) for the preparation of clergy or other personnel serving
religious functions.
The implications of this recognition are substantial, encompassing legal, religious, political,
and cultural dimensions.
For the first time in EU history, two pre-Christian ethnic religious traditions have obtained the
same legal status as the dominant universal monotheistic faiths —a milestone of great
significance for Europe’s cultural and spiritual self-awareness and for the orientation of its
future.
This development, far exceeding its local context, marks the reaffirmation of Europe’s spirit in
its authentic diversity.
Ethnic religions and traditions, ancient customs, rites, sanctuaries, and worldviews of Europe’s
peoples are gradually regaining their right to exist freely, equally, and with dignity within the
modern rule of law.
Consequently, new prospects and potentialities are emerging for the Hellenic Ethnic Religion
as well. It is no longer tenable for modern Greece to disregard its ethnic pre-Christian religion
and spiritual heritage, particularly given its internationally acknowledged status as the cradle
and homeland of European thought and classical tradition—traditions that, through the
Renaissance and the Enlightenment, played a foundational role in shaping the entire structure
of modern Western civilization.
The full recognition of ethnic religions in the Baltic States demonstrates that institutional
equality is not only possible but firmly grounded in the framework of European law on
religious freedom and cultural diversity.
Romuva and Dievturība did not re-emerge to return to the past but to illuminate the present
through the wisdom of their ancestors.
The same applies to Hellenic Ethnic Tradition — to the Hellenic ancestral ethos and customs,
to the Ethnic Gods, the Virtues, the Freedom of Spirit, and the reverence for Nature of our
forebears. These are not expressions of sterile ancestral worship, anachronism, or nostalgic
revivalism, but rather a living, continuous tradition — the modern voice of spiritual renewal,
of a world of freedom, self-determination, and harmony with Nature.
In a Europe that, amidst the multi-layered collapse of “applied monotheism,” seeks once again
its roots and meaning, ethnic religions and traditions are no longer a marginal expression of
eccentric romanticism but a vibrant component of contemporary European culture — and a
visible path out of the growing spiritual and cultural void.
Moreover, the recognition of Romuva and Dievturība proves that genuine institutional respect
for indigenous religious traditions neither divides nor threatens anyone; on the contrary, it
strengthens social cohesion, ethnic self-knowledge, cultural confidence, and democratic
tolerance.
It is a victory of spirit and memory over hubris and oblivion — a reminder that Europe was not
born in the deserts of the East but in the sacred groves, forests, and shores of its own lands.
Henceforth, the Hellenic Ethnic Religion and the kindred European ethnic traditions have
every reason to feel optimistic.
These developments can serve as a model for the pursuit of equal treatment (in Greece and
throughout the EU) within the framework of constitutional and international law, and as a
core of a broader cultural renaissance that may unite the peoples of Europe through respect
for the diversity of their roots -as clearly expressed at the 19th European Congress of Ethnic
Religions (ECER) held in early October in Athens.
For History is once again being written by those who remember, honor, and uphold their
ancestral traditions.
And now, after centuries of intolerance, hesitation, and silence, the voices of the ancient
indigenous nations of Europe are heard again — not as an echo of a glorious past belonging
to museums, but as a dynamic promise for the future.
1 The term Dievturība [ˈdi͡æ̠vtu̞riːbɑ̟] is composed of Dievs (“Latvian God”), turēt (“to hold, to keep, to
preserve”), and the suffix -ība, which forms an abstract noun.
The related term Dievturi [ˈdi͡æ̠vtu̞ri] designates the adherents or companions of Dievturība (cf. the
analogous Greek theophoria — “bearing or upholding the divine”).
Uģis Nastevičs (2025). On Dievturība. ŌKYRROON, vol. 2, pp. 116–156.
